Nhà khoa học trẻ nhất giải thưởng Quả cầu Vàng 2023
Năm
2019, TS Phạm Huy Hiệu nhận học bổng tiến sĩ toàn phần của chính phủ
Pháp để theo học tại Viện Đại học Toulouse về Khoa học Máy tính. Quãng
thời gian học tại Pháp chính là thời điểm anh bắt đầu với hướng nghiên
cứu về trí tuệ nhân tạo ứng dụng trong y tế thông minh và y tế số.
Sau
khi tốt nghiệp với tấm bằng xuất sắc, TS Hiệu trở về Việt Nam phụ trách
vị trí chuyên gia nghiên cứu và trưởng nhóm nghiên cứu cơ bản tại Viện
Nghiên cứu Dữ liệu lớn (VinBigData). Anh hiện là giảng viên tại Viện Kỹ
thuật và Khoa học Máy tính, kiêm Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Sức
khỏe thông minh, Trường Đại học VinUni.
Được biết, lựa chọn quay
trở về nước cống hiến từ đầu đã được anh quyết định từ trước thời điểm
du học. Anh muốn trở về để tham gia trực tiếp vào hoạt động nghiên cứu
khoa học tại Việt Nam, đặc biệt là các vấn đề cấp thiết và mang tính
thách thức như công nghệ và y tế.
TS Phạm Huy Hiệu, chủ nhân của Giải thưởng Quả cầu Vàng năm 2023 (Ảnh: NVCC).
Khi
nói về cơ duyên đối với lĩnh vực nghiên cứu về công nghệ y tế, anh cho
hay, y tế là lĩnh vực quan trọng hàng đầu bởi điều này liên quan tới sức
khỏe, ảnh hưởng tới cuộc sống của tất cả mọi người bất kể tầng lớp.
Trong
thời gian gần đây, trí tuệ nhân tạo và khoa học dữ liệu đã phát triển
tới mức độ hoàn thiện rất cao và mở ra hàng loạt ứng dụng trong y tế.
Anh chọn công nghệ y tế vì Việt Nam đang đứng trước những thách thức lớn
về chăm sóc sức khỏe cộng đồng do tình trạng thiếu bác sĩ và nhu cầu
chăm sóc sức khỏe tăng cao, và công nghệ là giải pháp tiềm năng nhất để
giải bài toán này.
Với những nỗ lực và đóng góp to lớn đối với nền
khoa học trong nước, Phạm Huy Hiệu là nhà khoa học trẻ tuổi nhất trở
thành chủ nhân Quả cầu Vàng năm 2023 ở độ tuổi 31.
Chủ nhân của nhiều phát minh, sáng chế có giá trị khoa học và thực tiễn
Anh
là chủ nhân của nhiều phát minh, sáng chế có giá trị khoa học và thực
tiễn cao, tiêu biểu như Giải pháp "Phần mềm chẩn đoán hình ảnh y tế
VinDr dựa trên công nghệ trí tuệ nhân tạo", Giải pháp "VAIPE: Hệ thống
theo dõi và hỗ trợ chăm sóc sức khỏe thông minh cho người Việt", 50 bài
báo khoa học trên các tạp chí và hội thảo quốc tế uy tín, giải thưởng
Quả cầu Vàng 2023 cùng hàng loạt giải thưởng danh giá khác.
"Một
cách sơ lược, VinDr là phần mềm trí tuệ nhân tạo có khả năng hỗ trợ chẩn
đoán theo thời gian thực, phát hiện các loại tổn thương và bệnh lý trên
hình ảnh y khoa (X-quang, CT, MRI).
Phần mềm giúp sàng lọc bệnh
nhân ở quy mô lớn, giúp các bác sĩ chẩn đoán nhanh và chính xác hơn.
Giải pháp đã được triển khai ở nhiều bệnh viện trên cả nước và được đội
ngũ bác sĩ tin tưởng sử dụng", anh Hiệu nói về công trình nghiên cứu của
mình.
TS Phạm Huy Hiệu (ngoài cùng bên trái) sở hữu nhiều công trình nghiên cứu khoa học giá trị thực tiễn cao (Ảnh: NVCC).
Giải
pháp này cung cấp một nền tảng di động cho phép thu thập, quản lý, phân
tích dữ liệu sức khỏe của các cá nhân. Thói quen sử dụng thuốc, nhịp
tim, huyết áp, chỉ số chiều cao, cân nặng cũng như các chỉ số sức khỏe
quan trọng khác như tín hiệu ECG sẽ được thu thập thông qua điện thoại
thông minh và được phân tích nhằm đưa các khuyến cáo về việc sử dụng
thuốc an toàn, cảnh báo uống nhầm thuốc, uống thuốc ngoài đơn kê và chẩn
đoán sớm các bệnh lý.
Anh cùng các đồng nghiệp đã hoàn thiện các
tính năng của phần mềm và đang cùng các đối tác triển khai đánh giá hiệu
quả của nó trong thực tế. Đối với hệ thống chăm sóc sức khỏe tại Việt
Nam, VAIPE có ý nghĩa ở chỗ nó giúp mọi người chủ động quản lý sức khỏe
của mình thông qua việc số hóa và phân tích dữ liệu y tế cá nhân.
Với
việc đã công bố 50 bài báo khoa học, trong đó có 20 bài báo trên các
tạp chí Q1, anh không nghĩ rằng mình có phát hiện lớn nào cho khoa học.
Tuy nhiên, anh cho rằng, anh và các đồng nghiệp cũng đã có những đóng
góp có ý nghĩa nhất định.
"Đóng góp lớn nhất là việc định nghĩa
các bài toán y tế số mới tại Việt Nam, sử dụng dữ liệu của người Việt để
giải quyết các thách thức y tế cộng đồng tại Việt Nam. Nhiều bài toán
trong số đó là bài toán mới ngay cả với cộng đồng khoa học quốc tế", TS
Hiệu cho biết.
Từng nhận được nhiều giải thưởng uy tín như Quả cầu
Vàng, The ISCN Excellence Awards và The DAAD Fellows, anh rất vui vì
công việc nghiên cứu của mình được Trung ương Đoàn, Bộ Khoa học và Công
nghệ cùng các tổ chức quốc tế ghi nhận.
"Đối với tôi, giải thưởng
không phải là mục tiêu của công việc, nhưng nó lại có ý nghĩa lớn lao
trong việc củng cố và khẳng định những gì chúng tôi đang làm là quan
trọng và có ý nghĩa", anh chia sẻ.
Thách thức trong hành trình nâng tầm nền y tế số Việt
Hành trình nghiên cứu của TS Phạm Huy Hiệu đã gặp không ít khó khăn (Ảnh: NVCC).
Bên cạnh đó, thách thức trong công việc còn đến từ việc làm
sao để xác định đúng những bài toán nghiên cứu, tập hợp được đội ngũ
sinh viên đủ kỹ năng và đam mê, thu thập được đủ dữ liệu có chất lượng
và phát triển được những giải pháp có tác động thực sự tới cộng đồng.
Đây
là vấn đề khó và đòi hỏi nhiều thời gian và nguồn lực. Cách duy nhất để
vượt qua những khó khăn này là hiểu rõ mục tiêu và ý nghĩa công việc
của mình để duy trì động lực và chia sẻ nó với đồng nghiệp và sinh viên.
Công
việc nghiên cứu của anh cũng đòi hỏi nhiều thời gian, sự kiên trì và nỗ
lực, điều này khiến anh khó có thể cân bằng cuộc sống và công việc.
Việc dành thời gian cho công việc đồng nghĩa với việc phải cắt ngắn thời
gian cho gia đình và những sở thích hay dự định cá nhân khác. Bù lại,
anh cảm thấy vô cùng may mắn vì được gia đình ủng hộ và chia sẻ.
Về
những kế hoạch và dự định cho tương lai trong lĩnh vực nghiên cứu y tế
và công nghệ, TS Phạm Huy Hiệu khẳng định: "Trí tuệ nhân tạo (AI) đang
phát triển với tốc độ rất nhanh chóng, mở ra tiềm năng to lớn để phát
triển các ứng dụng y tế thông minh.
Trong thời gian tới, tôi và
đồng nghiệp sẽ nỗ lực hướng tới việc đưa y tế (medicine) và kỹ thuật
(engineering) hòa quyện thành khoa học liên ngành, giúp bác sĩ chẩn đoán
nhanh và chính xác hơn với sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo và khoa học
dữ liệu, để từ đó giúp mọi người nâng cao sức khỏe và chất lượng sống".