Trên
một số diễn đàn phụ huynh, nhiều cha mẹ nhận định trẻ con hiện nay
thông minh hơn thế hệ mình ngày xưa. Bằng chứng là con mới chỉ vài tuổi
đã biết sử dụng Internet, thành thạo tìm kiếm thông tin, thỉnh thoảng
lại làm bố mẹ bất ngờ khi thể hiện sự hiểu biết những vấn đề tưởng chừng
như chỉ người lớn mới nắm được.
Đừng thấy con lớn trước tuổi mà vội mừng
Theo PGS.TS Trần Thành Nam - Chủ nhiệm Khoa Các khoa học Giáo dục
(Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội) nhiều người thường
giật mình khi thấy những đứa trẻ hiểu biết những vấn đề của người lớn
rồi cho rằng con thông minh, sớm hiểu chuyện. Tuy nhiên, điều đó thể
hiện sự thiếu trách nhiệm của người lớn.
PGS.TS Trần Thành Nam - Chủ nhiệm Khoa Các khoa học Giáo dục (Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội) (Ảnh: NVCC).
"Nhiều
bố mẹ không có thời gian dành cho con nên giao cho điện thoại "trông
con". Trên không gian mạng, con tiếp thu được những nội dung của người
lớn, không phù hợp với lứa tuổi con. Đến một ngày nào đó, bố mẹ giật
mình khi thấy con nói chuyện như "ông cụ non", khen con khôn lớn và
thông minh.
Như vậy là bố mẹ đang không bảo vệ quyền được ngây thơ
của trẻ. Không tạo điều kiện để con sống trong thế giới tuổi thơ mà cứ
đưa điện thoại cho con chơi. Khi thấy con nói và biết những điều của
người lớn thì bố mẹ đừng vội mừng, chúng ta đang đánh mất giai đoạn phát
triển nhân cách quan trọng trong tuổi thơ của con", PGS.TS Trần Thành
Nam nói.
Theo chuyên gia, bố mẹ thường mâu thuẫn khi một mặt thích
con thông minh, chóng lớn và có những hiểu biết trước tuổi, nhưng một
mặt lại không cho con thể hiện những cảm xúc lớn về tình yêu và tình
bạn. Đó là điều không công bằng, dẫn đến việc khi con không được thể
hiện ra hay không có cơ hội hỏi từ bố mẹ, lại đi hỏi "giáo sư Google".
Xét
về các thành tố cốt lõi của trí thông minh, ông Nam cho rằng, không thể
khẳng định trẻ em hiện nay thông minh hơn thế hệ trước.
Tuy
nhiên, trong kỷ nguyên số, các em được tiếp cận với thông tin và tri
thức từ sớm, nhận thức xã hội cao hơn những đứa trẻ ngày xưa. Môi trường
giáo dục của các con cũng ngày càng thay đổi, vì vậy, người ta thấy trẻ
con thông minh hơn ở một vài khía cạnh nào đó.
Trẻ em hiện nay có lợi thế hơn thế hệ trước ở chỗ sớm được tiếp cận với công nghệ, tri thức mới (Ảnh: Quang Trường).
Mặc
dù một đứa trẻ ở thời buổi này biết nhiều điều mới lạ, hiện đại hơn,
ngoại ngữ tốt hơn nhưng không bằng trẻ con thế hệ trước ở một số điểm.
Dễ nhận thấy nhất là sức khỏe thể chất yếu hơn do ít vận động, ngồi
trước màn hình nhiều dẫn đến các vấn đề về mắt, thừa cân, béo phì.
Sau
giờ học, chúng dành nhiều thời gian trên không gian mạng, ít được ra
ngoài để trải nghiệm cuộc sống thực nên kỹ năng sống kém. Trong khi đó,
thế hệ bố mẹ các em được rèn luyện cách làm chủ cảm xúc, kỹ năng giao
tiếp, giải quyết vấn đề thông qua các tình huống thực tế.
Trong
một thế giới số, nhiều nhu cầu của các em được thỏa mãn ngay sau cú
click chuột. Vì vậy, tính kiên trì, bền bỉ, vượt khó ở thế hệ này kém
hơn thế hệ trước. Bằng chứng là những đứa trẻ "cả thèm, chóng chán",
những bài hát trẻ rất hot khi mới ra mắt nhưng bị coi là nhàm chán chỉ
trong một vài tuần sau đó.
Trong khi đứa bé 8-10 tuổi ngày xưa đã
biết chế biến món ăn thì nhiều học sinh cấp 2, cấp 3 hiện nay mới chỉ
biết bấm nút để làm chín thức ăn, chứ không biết chế biến ra sao.
Ngay
cả kỹ năng làm đẹp bản thân như trang điểm, các em cũng đang bị ám ảnh
bởi những hình mẫu chung trên mạng, ảnh hưởng bởi lời nhận xét của mọi
người nên phải chạy theo các tiêu chuẩn của người khác mà không tự tạo
ra nét riêng cho mình.
Trẻ hiện nay có lợi thế hơn, nhưng chưa chắc thông minh hơn
Theo
thầy Vũ Khắc Ngọc - Giáo viên tại Hệ thống giáo dục HOCMAI, cuộc sống
hiện đại ngày càng giúp trẻ con tiếp cận với các thiết bị công nghệ mới
sớm hơn. Nhiều bạn nhỏ chỉ mới 2 tuổi đã thành thạo việc sử dụng điều
khiển TV thông minh để xem YouTube, 3 tuổi đã có khả năng dùng máy tính
bảng để chơi game.
Thầy Vũ Khắc Ngọc - Giáo viên hóa học tại Hệ thống giáo dục HOCMAI (Ảnh: NVCC).
Những
kỹ năng này được hình thành ở trẻ con sớm hơn rất nhiều so với người
lớn trước đây. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc trẻ hiện
nay thông minh hơn so với thế hệ trước.
Thực tế, việc hình thành
các kỹ năng phù hợp với cuộc sống hiện đại sớm hơn chỉ đơn giản là cách
để các em thích ứng với môi trường sống mới.
Với thế hệ trước, trẻ
em sống ở nông thôn từ rất nhỏ đã biết chăm sóc vật nuôi, trồng trọt,
đan lát, khâu vá,…; những đứa trẻ thành thị thì say sưa khám phá phố
phường.
Trong khi hiện nay, có nhiều đứa trẻ đã học hết cấp 2 mà
vẫn chưa biết cách làm việc nhà, không thể tự nấu một bữa cơm ngon cho
bản thân dù đã có đầy đủ thiết bị hỗ trợ như nồi cơm điện, bếp điện, lò
vi sóng.
Với sự khác biệt môi trường sống, việc hình thành các kỹ
năng khác nhau là điều tất yếu. Tuy nhiên, nếu dựa vào đó để nhận định
"trẻ con bây giờ thông minh hơn chúng ta ngày xưa" thì là cảm tính và
thiếu căn cứ.
"Sự khác biệt giữa các thế hệ được thể hiện qua việc
trẻ dành nguồn năng lượng cho các kỹ năng khác nhau. Trong khi trẻ em
hiện nay dành nhiều thời gian và trí thông minh cho các thiết bị điện tử
và công nghệ, trẻ em ngày xưa lại trải nghiệm nhiều các hoạt động thực
tế hơn.
Việc so sánh trí thông minh của các thế hệ một cách cảm
tính là không chuẩn xác. Chúng ta phải dựa trên các nghiên cứu khoa học,
có phương pháp đo lường cụ thể", thầy Ngọc nói.
Theo kinh nghiệm
dạy học của thầy Ngọc, trẻ em hiện nay có thể được học nhiều hơn, nhưng
không hẳn là giỏi hơn so với thế hệ trước.
Các em được tạo điều
kiện tham gia nhiều hoạt động học tập hơn bố mẹ, nội dung và phương pháp
giảng dạy cũng đã thay đổi nhiều so với trước đây. Ví dụ, trong giáo
dục thể chất, học sinh bây giờ được học võ, nhảy, chơi bóng chuyền và
bóng rổ..., thế hệ trước chỉ được tập trung vào các động tác thể dục cơ
bản như vươn thở, chạy cự li ngắn và nhảy xa.
Các em cũng có các
hoạt động ngoại khóa mới năng động, sáng tạo hơn như các buổi dạ hội, lễ
trưởng thành, tự tin "bắt trend" trên Tiktok.
"Nhờ sớm hình thành
những kỹ năng đáp ứng cuộc sống hiện đại mà hiện nay một số học sinh
cấp 2 đã có thể thiết kế slide và thuyết trình ở mức khá, tốt. Cách đây
khoảng 20 năm, chỉ số ít sinh viên đại học có cơ hội tiếp cận với kỹ
năng này.
Điều đó cho thấy rõ ràng rằng, trẻ em hiện nay có năng
lực đáng kể giúp thế hệ sau chiếm lợi thế hơn ở một số khía cạnh so với
thế hệ trước khi cùng thực hiện một loại công việc", thầy Ngọc nhận định