Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói không thể quay lại
dùng một bộ sách giáo khoa vào lúc này bởi sẽ lãng phí và khó đổi mới
căn bản, toàn diện giáo dục.
Việt Nam thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới
(chương trình 2018) từ năm học 2020-2021. Hiện, chương trình được áp
dụng với lớp 1, 2, 3, 6, 7, 10. Tháng 9 năm nay, đến lượt khối 4, 8, 11
và đến năm 2025, tất cả khối lớp sẽ học theo chương trình mới.
Lộ
trình thay sách cuốn chiếu cũng được thực hiện song song, với chủ
trương "một chương trình, nhiều sách giáo khoa", bỏ độc quyền xuất bản.
Dù
đã đi được hơn nửa chặng đường, Bộ Giáo dục và Đào tạo vẫn nhận được
một số ý kiến về việc "có nên tiếp tục một chương trình với nhiều bộ
sách giáo khoa nữa không". Nhiều người cũng lo ngại việc sử dụng nhiều
bộ sách dẫn đến sự thiếu thống nhất trong dạy và học trên phạm vi cả
nước.
Chia sẻ tại hội nghị Đoàn Chủ tịch Uỷ ban
Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hôm 9/5, Bộ trưởng Giáo dục và Đào
tạo Nguyễn Kim Sơn cho rằng không thể quay lại chương trình sử dụng một
bộ sách giáo khoa ở thời điểm này.
Ở góc độ kinh
tế, với 12 triệu học sinh, 9 khối lớp đã sử dụng sách giáo khoa và các
tài liệu mới theo chương trình 2018, hàng trăm triệu bản sách đã được
xuất bản.
"Nếu quay lại chỉ một bộ sách giáo khoa,
xã hội sẽ thiệt hại hàng chục nghìn tỷ cho hệ thống sách giáo khoa đã
được xuất bản trong những năm tháng vừa qua", ông Sơn nói. Sự lãng phí
còn ở chỗ nhiều cá nhân, tập thể hưởng ứng chủ trương xã hội hóa đã bỏ
tiền của, công sức, trí tuệ để biên soạn sách.
Ông Sơn cho biết chương trình giáo dục phổ
thông mới mang tính pháp lệnh, được thống nhất trong cả nước. Sách giáo
khoa chỉ là học liệu, công cụ để truyền đạt nội dung chương trình chứ
không còn là căn cứ duy nhất để dạy, học, kiểm tra, đánh giá như trước
đây.
Trên thế giới, nhiều nước cũng sử dụng nhiều bộ sách
giáo khoa như Việt Nam. Ông Sơn ví dụ, Ấn Độ có 7 hệ thống sách giáo
khoa, Nam Phi có 16, Trung Quốc có 5 bộ sách giáo khoa cho các môn Khoa
học tự nhiên. Còn tại Mỹ, mỗi tiểu bang chọn sách giáo khoa riêng.
Việt Nam hiện có ba bộ sách giáo khoa lớn và một số
cuốn sách nhỏ lẻ. Ông Sơn đánh giá điều này tạo ra sự thay đổi lớn, cho
phép giáo viên, nhà trường chủ động chọn tư liệu, sáng tạo trong giảng
dạy nhưng vẫn hướng đến chuẩn chung theo chương trình.
Trong khi đó, để cạnh tranh, các đơn vị phải phát huy
sáng tạo để bộ sách của mình tốt nhất, hấp dẫn nhất nên chất lượng sách
giáo khoa cũng tốt hơn. Đến nay, hơn 1.000 nhà giáo, nhà khoa học tham
gia biên soạn sách giáo khoa.
Triển khai một chương trình nhiều bộ sách giáo khoa
cũng tạo điều kiện thay đổi phương pháp dạy và học, hoạt động của nhà
giáo. Ông Sơn phân tích với chương trình cũ, giáo viên là người truyền
thụ, kiểm tra, đánh giá kiến thức là chính. Còn ở chương trình mới, giáo
viên là người tổ chức, định hướng, hỗ trợ. Vai trò giáo viên thay đổi
theo hướng tăng cường sáng tạo, chủ động.
Người đứng đầu ngành Giáo dục cho rằng khi chương
trình đã đi nửa chặng đường, việc thay đổi, quay lại thực hiện một bộ
sách giáo khoa đồng nghĩa "đi ngược lại tinh thần, triết lý mở, tự do,
chủ động, sáng tạo mà chương trình mới đang đặt ra".
Ông ví việc đổi mới lần này là cuộc cách mạng trong
giáo dục. "Cách mạng 100% vui vẻ, tất cả đều thấy nhẹ nhàng, không ai
lăn tăn gì thì không phải là cách mạng", ông Sơn nói.
Theo ông Sơn, giáo dục rất khó nhìn ngay thấy
kết quả mà cần thời gian. Đến năm 2025 khi đã hoàn thành việc triển khai
chương trình mới với tất cả khối lớp, xã hội sẽ có căn cứ đánh giá một
cách thấu đáo.
Chủ trương xây dựng một chương trình thống
nhất, linh hoạt và xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa, mỗi môn học có
một số sách giáo khoa được nêu trong Nghị quyết 88 cuối năm 2014 của
Quốc hội. Đến năm 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố chương trình mới,
thẩm định sách từ 2019 và đưa vào thực hiện từ 2020. Đến nay, 6 nhà
xuất bản tham gia biên soạn, phát hành sách, ba công ty cổ phần khác chỉ
tham gia biên soạn.
Tuy nhiên, giá sách cao gấp 2-3 lần
so với bộ cũ khiếu nhiều người lo lãng phí, ảnh hưởng đến các gia đình
và học sinh nghèo. Ngoài ra, việc các trường học lựa chọn nhiều bộ sách
khiến phụ huynh vất vả tìm mua sách cho con.
Việc sử dụng nhiều bộ sách giáo khoa cũng gây tranh cãi trên
diễn đàn quốc hội từ 2019 đến nay. Nhiều đại biểu lo ngại việc này dẫn
đến khó khăn khi thi cử, nhưng cũng có người cho rằng đây là xu thế quốc
tế.
Cuối năm ngoái, cử tri Bắc Giang đề nghị xem
xét lại việc in ấn sách giáo khoa. Theo đó, cử tri cho rằng mỗi trường
chọn một loại sách nên khi chuyển trường học sinh sẽ rất khó khăn vì
chương trình không giống nhau, bài tập cho học sinh làm trực tiếp vào
sách nên năm sau không sử dụng được dù vẫn còn mới, gây lãng phí. Nội
dung tương tự cũng được cử tri Lâm Đồng và một số địa phương khác phản
ánh