Theo
báo cáo về tiền lương và thị trường lao động được Navigos Group công
bố, năm 2023, tình hình lao động tại Việt Nam gặp nhiều khó khăn và
nhiều công ty, doanh nghiệp chọn cắt giảm nhân sự để ứng phó với giai đoạn đầy thách thức này.
Cụ
thể, có đến 82% doanh nghiệp tham gia khảo sát cho biết bị ảnh hưởng,
hơn 69% doanh nghiệp chọn cắt giảm nhân sự; gần 53% doanh nghiệp tạm
ngừng tuyển dụng mới.
Cắt giảm nhân sự tạo ra thị trường lao động có mức cạnh tranh cao giữa các lao động có kinh nghiệm. Điều này dẫn đến cơ hội việc làm
cho sinh viên mới ra trường bị thu hẹp. Để không bị cuốn vào vòng xoáy
thất nghiệp, nhiều sinh viên năm cuối tranh thủ "làm ngày cày đêm" mong
có việc làm sau tốt nghiệp.
Sinh viên năm cuối tranh thủ "làm ngày cày đêm" mong ngồi có được việc làm như kỳ vọng sau tốt nghiệp (Ảnh minh họa: Forbes).
Chọn làm "cú đêm" mong có kết quả tốt
Thường
vào tháng 6 hoặc tháng 9 hàng năm, sinh viên sẽ tốt nghiệp đánh dấu kết
thúc chặng đường 4 năm đèn sách. Vậy là chỉ còn vài tháng nữa, sinh
viên chính thức bước chân vào thị trường lao động. Mong ra trường đúng
tiến độ với tấm bằng như mong muốn mà vẫn tích lũy kinh nghiệm làm việc,
nhiều sinh viên chọn làm "cú đêm" để có thể vừa học vừa làm.
Em
Nguyễn Thị Mai Hương, sinh viên ngành Công tác xã hội, Học viện Báo chí
và Tuyên truyền, cho biết năm cuối lịch học và làm khóa luận khá dày,
cùng với việc cố gắng đi làm thêm tích lũy kinh nghiệm khiến em thường
xuyên phải thức khuya.
"Chỉ còn vài tháng nữa là tốt nghiệp nên em
khá lo lắng. Em tận dụng mọi thời gian học tập và làm việc. Thường em
sẽ tới trường vào buổi sáng, buổi chiều đi làm thêm và tối thì tranh thủ
làm khóa luận. Đôi lúc em ước một ngày có nhiều hơn 24 tiếng để có thể
hoàn thành tất cả các việc", Hương chia sẻ.
Còn Mai Anh Dũng, sinh
viên ngành Kiểm toán, Học viện Tài chính, chia sẻ lo lắng không tìm
được việc làm sau khi ra trường, đầu năm học, em đã xin đi làm thêm tại
một công ty.
"Thời gian này là giai đoạn áp lực nhất của em khi
vừa đi làm, vừa lo học để chuẩn bị cho kì thi chuẩn đầu ra ngoại ngữ. Em
học hệ chất lượng cao, nên yêu cầu chuẩn đầu ra khá cao.
Nhà
trường yêu cầu sinh viên có chứng chỉ ngoại ngữ bậc 4, tương đương IELTS
5.5 hay TOEFL iBT 60 mới được xét tốt nghiệp. Thường chứng chỉ ngoại
ngữ chỉ có thời hạn trong vòng 2 năm nên em để tới năm cuối mới thực sự
bắt tay vào ôn thi.
Do khối lượng công việc khá nhiều, em đăng ký
học thêm tiếng Anh ở trung tâm vào buổi tối. Học xong ở trung tâm là
khoảng 21h, em về nhà ăn tối và tiếp tục học bài. Có những hôm em phải
thức đến 2h sáng mới làm xong bài tập", Anh Dũng tâm sự.
Ngoài kiến thức, thực hành trên lớp, sinh viên cần trau dồi thêm kiến thức thực tiễn bên ngoài (Ảnh minh họa: Hoài Nam).
Lên kế hoạch học tập, tích lũy kinh nghiệm từ sớm
Chia
sẻ về bí quyết lên kế hoạch học tập, tích lũy kinh nghiệm giúp sinh
viên giảm bớt áp lực, "nhàn tênh" khi bước vào giai đoạn nước rút trước
khi ra trường, Nguyễn Phương Linh (26 tuổi, đang làm truyền thông nội bộ
tại một tập đoàn công nghiệp, viễn thông) chia sẻ, ngay từ năm nhất,
sinh viên có thể bắt đầu học những kỹ năng phục vụ cho công việc sau tốt
nghiệp.
"Việc chọn lựa học thêm kỹ năng nào phụ thuộc vào sở
thích và năng khiếu của các bạn. Nếu chưa rõ bản thân thích hay giỏi
điều gì, các bạn hoàn toàn có thể thử, học thử, làm thử.
Đến năm
2, năm 3, các bạn có thể bắt đầu làm những công việc để trau dồi kỹ năng
và kiến thức đã học. Đó có thể là từ những công việc làm thêm bên ngoài
hay những hoạt động ở các CLB trong trường. Ở đâu cũng được, miễn là
được sử dụng những kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp mà bạn đang học",
Phương Linh gợi ý.
Ngoài kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm, sinh
viên nên trau dồi khả năng ngoại ngữ từ sớm. Hiện nay, ngoại ngữ trở
thành công cụ sắc bén giúp sinh viên mở rộng kiến thức, cạnh tranh, tìm
kiếm cơ hội việc làm.
"Các bạn sinh viên nên nâng cao trình độ
ngoại ngữ ngay khi học năm nhất, năm 2. Điều này, không chỉ giúp các bạn
có nguồn tài liệu học tập phong phú mà còn tránh áp lực vào năm cuối.
Các
bạn thể tự học tiếng Anh hoặc lựa chọn trung tâm uy tín để học thêm,
đến năm 3 đăng ký thi và đạt chuẩn đầu ra ngoại ngữ là vừa vặn", Phương
Linh chia sẻ.
Còn TS Nguyễn Thị Thúy Mai, giảng viên ngành Công
tác xã hội, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, cho biết năm cuối là
khoảng thời gian sinh viên đối diện nhiều âu lo, áp lực khi vừa đi học
vừa làm thêm tích lũy kinh nghiệm. Để không bị quá tải, các em cần lên
kế hoạch học tập và làm việc phù hợp.
Với mỗi môn học, sinh viên
có thể chia nhỏ thời gian để vừa tự học vừa thực hành hiệu quả. Bên cạnh
đó, xác định công việc làm thêm chiếm bao nhiêu thời gian từ đó cân đối
phù hợp.
"Việc sắp xếp thời gian học tập và làm thêm tích lũy
kinh nghiệm sẽ tùy vào khả năng của từng sinh viên. Nhiều sinh viên có
thể quan tâm và làm nhiều việc cùng một lúc nhưng cũng có em chỉ quan
tâm được một việc, bởi vậy các em cần xác định được nhiệm vụ ưu tiên
trong từng giai đoạn.
Ví dụ, trước kỳ thi chuẩn đầu ra hoặc khóa
luận, thực tập sinh viên cần có kế hoạch chi tiết, phân chia thời gian
phù hợp để cân đối giữa các việc. Trong đó, xác định việc ưu tiên và
dành nhiều thời gian hơn để hoàn thành trước. Tránh tình trạng vừa lỡ
việc học vừa phải làm các công việc không đáp ứng được năng lực, nguyện
vọng và nhu cầu bản thân", TS Nguyễn Thị Thúy Mai khuyên.
Giảng
viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền này chia sẻ thêm, để tránh áp lực
chồng áp lực, ngay từ năm nhất, sinh viên phải tìm hiểu chuyên ngành
mình học có những kiến thức quan trọng nào và xác định sau tốt nghiệp sẽ
làm công việc gì để có hướng đi đúng đắn.
Ngay từ khi còn ngồi
trên ghế giảng đường, sinh viên nên có thái độ cầu thị trong quá trình
học tập. Ngoài kiến thức, thực hành trên lớp, sinh viên cần trau dồi
thêm kiến thức thực tiễn bên ngoài. Đặc biệt, tìm các công việc gần với
chuyên môn của mình.
Ví dụ, với ngành công tác xã hội, sinh viên
có thể tham gia các hoạt động phát triển cộng đồng, làm thực tập sinh
tại các phòng công tác xã hội, phòng tham vấn tại các bệnh viện, trường
học.....
Có như vậy, khi ra trường sinh viên mới có thể trang bị
tốt các kiến thức, kỹ năng để thích ứng với thị trường việc làm, xua tan
được nỗi lo thất nghiệp.